Kontrol Edilen Yabancı Kurum (KEYKK) - (CFC) Düzenlemeleri Nedir

Kontrol Edilen Yabancı Kurum (KEYKK) - Controlled Foreign Corporation (CFC) Düzenlemeleri Nedir?

Küreselleşme ve teknolojik ilerlemeler, sermayenin serbest dolaşımını artırmış ve çok uluslu şirketlerin vergi avantajı sağlamak amacıyla farklı ülkelerde yapılanmalarına olanak tanımıştır. Bu durum, ülkeler arasında zararlı vergi rekabetini tetiklemiş ve vergi tabanının aşındırılmasına neden olmuştur. Zararlı vergi rekabeti ile mücadelede, uluslararası işbirliği ve bilgi değişimi hayati önem taşımaktadır.

Uluslararası Vergi Rekabeti ve Zararlı Vergi Rekabeti

Çok uluslu şirketler, düşük vergili yargı bölgelerinde faaliyet göstererek vergi yüklerini minimize etmeyi hedefler. Zararlı vergi rekabeti, ülkelerin vergi oranlarını düşürerek birbirleriyle yarışmasına ve vergi tabanlarının aşındırılmasına yol açar. Bu duruma karşı, OECD’nin BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) projesi ve Avrupa Birliği'nin ATAD direktifleri, vergi matrahını korumayı amaçlayan düzenlemeler geliştirmiştir.

Kontrollü Yabancı Kurum (CFC)
bir ülkenin mukimi olan vergi mükelleflerinin doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettiği, yabancı bir ülkede kurulu şirketleri ifade eder. Genellikle düşük veya sıfır vergi oranına sahip yargı bölgelerinde faaliyet gösteren bu şirketler, CFC kurallarının odak noktasıdır.

Controlled Foreign Corporation (CFC) Kurallarının Tarihçesi

1. İlk Ortaya Çıkışı

• Başlangıç Tarihi: CFC kuralları ilk kez 1962 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde uygulamaya konulmuştur.
  

Kim Tarafından Yürürlüğe Alındı:

• ABD Kongresi tarafından, uluslararası vergi kaçırmayı önlemek ve yabancı iştiraklerin kazançlarının vergilendirilmesini sağlamak amacıyla yasalaştırılmıştır.
  

• Bu düzenleme, ABD Vergi Kanunu'nun Subpart F bölümü olarak bilinmektedir.
  

2. Subpart F Kuralları (ABD Modeli)

• Amaç: ABD merkezli çok uluslu şirketlerin, düşük vergili yargı bölgelerinde bulunan iştirakler aracılığıyla gelirlerini ABD'den kaçırmalarını engellemek.
  

• Pasif Gelirlere Odaklanma: Faiz, temettü, lisans ücretleri gibi pasif gelirlerin ABD'de doğrudan vergilendirilmesini zorunlu kılmıştır.
  

3. Avrupa ve Diğer Ülkelerde Yayılması

1980’ler ve 1990’lar:

• Gelişmiş ülkeler, uluslararası ticaretin ve sermaye akışlarının artmasıyla birlikte CFC kurallarını benimsemeye başladılar.
  

• Almanya, Fransa, Japonya gibi ülkeler kendi CFC düzenlemelerini oluşturdu
  

2000’ler:

• OECD’nin Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) eylemleri kapsamında CFC kuralları daha geniş bir şekilde uygulanmaya başladı.
  ‍
  

4. AB ve ATAD Direktifi (2016)
‍

• AB Yasal Çerçevesi: Avrupa Birliği, CFC kurallarını uyumlu hale getirmek için 2016 yılında Anti-Tax Avoidance Directive (ATAD) adlı düzenlemeyi yürürlüğe koydu.
  

• Hedef: Üye ülkeler arasında uyumlu bir CFC politikası geliştirerek vergi matrahının aşındırılmasını önlemek.
  

• Zorunlu Uyum: 2019 yılından itibaren tüm üye ülkeler bu kuralları kendi ulusal mevzuatlarına dahil etmiştir.
  ‍
  

5. OECD BEPS Projesi ve Küresel Yayılım

OECD'nin BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) projesi, ülkelerin zararlı vergi rekabetine karşı ortak standartlar geliştirmesini sağlamıştır. Eylem Planı 3, CFC kurallarını güçlendirme ve çok uluslu şirketlerin düşük vergili bölgelerde kar kaydırmasını önleme hedefindedir. Küresel Asgari Vergi (Pillar 2) önerisi, şirketlerin en az %15 oranında vergilendirilmesini öngörerek, BEPS eylemlerinin önemli bir tamamlayıcısıdır.

• BEPS Eylem Planı 3: 2015 yılında OECD tarafından yayımlanan bu plan, üye ülkelerin CFC kurallarını güçlendirmesini ve daha şeffaf hale getirmesini önerdi.
  

• Uluslararası Şeffaflık: Çok uluslu şirketlerin vergi yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak için küresel bir standart oluşturuldu.

‍

Bilgi Değişimi ve Uluslararası İşbirliği

OECD ve BEPS: Otomatik bilgi değişimi, uluslararası işbirliğini artırmış ve vergi kaçakçılığını engellemek için önemli bir araç haline gelmiştir. Avrupa Birliği: ATAD direktifleri, bilgi değişimiyle birlikte zararlı vergi rekabetini önlemeye yönelik uyumlu bir politika geliştirmiştir. FATCA ve CRS: ABD'nin FATCA düzenlemesi ve OECD'nin CRS (Common Reporting Standard) çerçevesi, bilgi değişiminde küresel standartlar oluşturmuştur.
‍

CFC Kurallarının Amacı

CFC kuralları, vergi matrahının aşındırılmasını ve karın düşük vergili yargı bölgelerine kaydırılmasını önlemeyi hedefler. Bu sayede:

• Vergi Gelirlerinin Korunması: Ülkenin vergi tabanını korur ve adil bir vergi sisteminin sürdürülmesine katkı sağlar.
  

• Vergi Kaçakçılığının Önlenmesi: Mükelleflerin yabancı iştirakler aracılığıyla vergi yükümlülüklerinden kaçınmalarını engeller.

CFC Kurallarının Temel Unsurları

1. Kontrol Kriterleri:
   

• Sahiplik Eşiği: Mükelleflerin yabancı şirketteki doğrudan veya dolaylı hissedarlık oranı (%50 veya daha fazla) dikkate alınır.
  

• Kontrolün Niteliği: Oy hakları, sermaye payı veya kar dağıtımındaki haklar üzerinden belirlenir.
  

1. Gelir Türü:
   

• Pasif Gelirler: Faiz, temettü, lisans gelirleri, kira ve benzeri pasif nitelikli gelirler odak noktasıdır.
  

• Aktif Gelirler: Ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler bazı durumlarda muaf tutulabilir.
  

1. Vergilendirme Eşiği:
   

• Etkili Vergi Oranı: Yabancı şirketin ödediği efektif vergi oranı, mukim ülkenin belirlediği oranların altında ise CFC kuralları uygulanabilir.
  ‍

Türkiye'nin Uluslararası İşbirliği

• Otomatik Bilgi Değişimi: Türkiye, OECD'nin ortak raporlama standardı (CRS) ve çok taraflı yetkili makam anlaşması (MCAA) kapsamında bilgi değişimine taraf olmuştur.
  

• FATCA Uyumluluğu: ABD ile bilgi değişim anlaşması kapsamında, Türkiye'de mukim ABD vatandaşlarına ait finansal bilgilerin otomatik olarak raporlanması sağlanmaktadır.
  

• Vergi Şeffaflığı: Türkiye, OECD'nin Küresel Forum standartlarına uygun şekilde, uluslararası şeffaflık ve bilgi değişimi uygulamalarını benimsemiştir.
  

• BEPS Eylem Planına Katılım: Türkiye, BEPS projesi kapsamında dijital ekonominin vergilendirilmesi, hibrit uyumsuzluklar ve CFC düzenlemelerine ilişkin eylemleri iç mevzuatına dahil etmiştir.
  ‍

Türkiye'deki CFC Düzenlemelerinin Örnek Uygulamaları

• Uygulama Örneği: Bir Türk şirketi, bir Karayip ülkesinde mukim ve efektif vergi oranı %5 olan bir iştirake sahipse ve bu iştirakin pasif gelirleri toplam gelirlerinin %30’unu oluşturuyorsa, bu kazanç Türkiye'de CFC kazancı olarak vergilendirilir.
  

• Muafiyetler: Eğer iştirak, bulunduğu ülkede ekonomik bir faaliyette bulunuyor ve aktif gelir elde ediyorsa, bu gelir Türkiye’de vergilendirilmeyebilir. Ancak, pasif gelirler için CFC kriterleri geçerlidir.
  ‍

Türkiye'deki CFC Düzenlemelerinin Etkileri

1. Vergi Gelirlerinin Korunması: Türkiye, düşük vergili ülkelerde elde edilen kazançların beyan edilmesini zorunlu tutarak vergi tabanını korumayı hedefler.
   

1. Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele: CFC düzenlemeleri, şirketlerin gelirlerini düşük vergili ülkelere yönlendirme yoluyla Türkiye’deki vergi yükümlülüklerinden kaçınmalarını engeller.
   

1. Şeffaflık ve Güven: Türkiye'nin uluslararası bilgi değişimi süreçlerine katılımı, hem mükelleflerin uyumluluğunu artırır hem de ülkenin uluslararası alanda güvenilirliğini güçlendirir.

Ülkelere Göre Yaklaşımlar
‍

Türkiye:

• Sahiplik Oranı: Türk mukimlerin yabancı şirkette en az %50 oranında pay sahibi olması.
  

• Etkili Vergi Oranı: Yabancı şirketin vergi yükünün %10'dan az olması.
  

• Pasif Gelir Eşiği: Pasif gelirlerin, toplam gelirlerin %25'ini aşması durumunda CFC kuralları uygulanır.
  

Avrupa Birliği Ülkeleri:

• ATAD Direktifi: AB Anti-Tax Avoidance Directive (ATAD) kapsamında üye ülkeler CFC kurallarını uyumlu hale getirmiştir.
  

• Almanya ve Fransa: Detaylı ve kapsamlı CFC düzenlemelerine sahiptirler.
  

Amerika Birleşik Devletleri:

• Subpart F Gelirleri: Pasif gelirler ve belirli aktif gelir türleri doğrudan hissedarlara atfedilir ve vergilendirilir.
  

• GILTI Vergisi: Global Intangible Low-Taxed Income (GILTI) olarak adlandırılan düzenleme ile düşük vergilendirilmiş gelirler hedeflenir.
  ‍

CFC Kurallarının Etkileri

Vergi Planlaması:

• Stratejik Yapılanma: Şirketlerin uluslararası yapısını ve iştirak ilişkilerini yeniden düzenlemelerini gerektirebilir.
  

• Vergi Risk Yönetimi: Potansiyel vergi yükümlülüklerini minimize etmek için profesyonel danışmanlık alınması önemlidir.
  

Raporlama ve Uyum:

• Belgelerin Hazırlanması: Detaylı finansal ve operasyonel bilgilerin raporlanması gerekebilir.
  

• Vergi Beyannameleri: CFC gelirlerinin doğru bir şekilde beyan edilmesi zorunludur.
  
  ‍

CFC Kurallarının Güncel Gelişmeleri

OECD BEPS Projesi

• Eylem Planı 3: OECD'nin Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) projesi kapsamındaki üçüncü eylem planı, CFC kurallarının daha etkili hale getirilmesi ve üye ülkeler arasında uyumun artırılmasını hedeflemiştir. Bu plan, çok uluslu şirketlerin kazançlarını düşük vergili yargı bölgelerine kaydırmasını önlemek için küresel bir standardizasyon sağlamayı amaçlar.
  

• Dijital Ekonomi Vergilendirmesi: Dijital hizmet sağlayıcılarının vergilendirilmesinde CFC kuralları önemli bir rol oynamaktadır. Dijital ekonomi şirketlerinin, fiziksel bir varlık olmaksızın gelir elde ettikleri ülkelerde vergilendirilmesini sağlamak, BEPS eylemleriyle desteklenen bir önceliktir.
  
  

Türkiye'nin Uyumu

• Türkiye, BEPS eylem planlarını uygulamak için kapsamlı düzenlemeler yapmıştır. Özellikle:
  

• CFC Kuralları: Türkiye, düşük vergili ülkelerdeki iştiraklerin kazançlarının vergilendirilmesi konusunda OECD'nin önerilerine uygun hareket etmektedir.
  

• Dijital Ekonomi Vergilendirmesi: Türkiye, dijital hizmet sağlayıcılarının gelirlerini vergilendirmek için 2020 yılında "Dijital Hizmet Vergisi Kanunu"nu yürürlüğe koymuştur. Bu kanun, dijital hizmetlerden elde edilen gelirlerin Türkiye'de vergilendirilmesini hedefler.
  

• Uluslararası Uyum: Türkiye, BEPS eylem planlarının yanı sıra OECD'nin otomatik bilgi değişimi standartlarına da tam uyum sağlamıştır.
  
  ‍

Avrupa Birliği ve ATAD Direktifi (Anti-Tax Avoidance Directive)

• Uyumlaştırma Çabaları: Avrupa Birliği, ATAD direktifi ile üye ülkeler arasında farklılıkları azaltmayı ve ortak standartlar belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu çaba, CFC kurallarının üye ülkeler tarafından uyumlu bir şekilde uygulanmasını sağlamıştır.
  

• Amaç: Zararlı vergi rekabeti ve vergi matrahının aşındırılmasıyla mücadele etmek için üye ülkelerin CFC politikalarını standart hale getirmek.
  

Uygulama:

• Tüm AB üyesi ülkeler, ATAD direktifleri çerçevesinde CFC kurallarını ulusal mevzuatlarına dahil etmekle yükümlüdür.
  

• CFC düzenlemeleri, özellikle pasif gelirlerin (faiz, temettü, lisans gelirleri vb.) vergilendirilmesi ve düşük vergili ülkelerdeki kazançların beyan edilmesi gibi temel kriterleri kapsar.

Türkiye ve AB Karşılaştırması

• Türkiye’nin CFC düzenlemeleri, AB ATAD direktifleriyle benzerlikler taşır. Türkiye de pasif gelirlerin toplam gelir içindeki oranına (%25) ve düşük vergili yargı bölgelerine (%10 efektif vergi oranı) odaklanır.

• Ancak Türkiye, AB üyesi olmamakla birlikte, OECD standartlarıyla uyum içinde hareket ederek benzer şeffaflık ve bilgi değişimi mekanizmalarını benimsemiştir.

‍